خشکی چشم، از علل آن تا درمان

سندروم خشکی چشم یکی از بیماری های شایعی است که احتمالاً این روزها با شیوع بیماری کرونا نام آن بیشتر به گوشتان می خورد. اما این بیماری چیست؟ خشکی چشم چه علائمی دارد؟ آیا درمانی برای خشکی چشم وجود دارد؟ در این مطلب با ما همراه باشید تا به بررسی بیشتر خشکی چشم و درمان آن بپردازیم.

تعریف کوتاهی از خشکی چشم

سندروم خشکی چشم بیماری شایعی است که باعث می شود چشم ها به اندازه کافی اشک تولید نکنند یا اشک ها با سرعت بیشتری بخار شود. در واقع کیفیت تولید اشک با وجود این بیماری مطلوب نیست. این وضعیت باعث بروز احساس ناخوشایندی برای فرد می شود. علت خشکی چشم مختلف است که در ادامه این مطلب به آن ها خواهیم پرداخت. پیش از آن، بهتر است با اهمیت اشک برای چشم آشنا شویم تا بیشتر به عمق مشکل خشکی چشم پی ببریم.

اهمیت اشک برای چشم

اشک موهبتی است که وجود آن برای چشم ضروری است. این مایع که پی در پی در چشم تولید می شود و ترشح می کند، نقش محافظت کردن از چشم، مرطوب کردن و تغذیه آن را دارد.

انواع اشک

اشک به دو دسته کلی تقسیم می شود:

اشک در حالت عادی

اشک چشم به لغزندگی و حرکت چشم کمک می کند، سطح چشم را ضدعفونی می کند و به دلیل داشتن لیزوزیم باکتری های سطح چشم را ریشه کن می کند. وجود این اشک برای سلامت چشم ها ضروری است.

اشک در حالت غیر معمول

در این حالت اشک زمانی به وجود می آید که فرد احساساتی نظیرغم یا شادی داشته باشد یا موادی کار کرده باشد که باعث اشک ریزش می شوند.

 لایه های مختلف اشک

اشک از سه لایه تشکیل شده است که هر یک ویژگی های خاص خود را دارند:

لایه اول (لایه زیرین)

داخلی ترین لایه، لایه ای موکوسی است و چسبناک و لزج می باشد که نقش آن چسباندن اشک به سطح چشم می باشد. اختلال عملکرد در این لایه موکوسی می‌تواند باعث ایجاد لکه های خشکی روی قرنیه شود.

لایه دوم (لایه میانی)

90  درصد ضخامت پرده اشکی را تشکیل می دهد. این لایه بیشتر حاوی آب، پروتئین ها، املاح، الکترولید ها، آنتی بیوتیک های ضد میکروب وآنزیم هایی است که نقش های متفاوتی در سطح چشم ایفا می کنند. در لایه دوم قرار گرفته اند در واقع این لایه تغذیه و اکسیژن رسانی چشم را برعهده دارد.

لایه سوم

لایه ای است از یک لایه چربی تشکیل شده است و توسط غدد ترشح کننده چربی که درریشه مژه ها و لبه پلک ها قرار دارد ترشح می شود. این لایه علاوه بر اینکه مانع تبخیر سریع اشک می شود، باعث افزایش ماندگاری اشک در چشم هم می شود. در نتیجه کیفیت دید فرد بهتر می شود. اختلال در این لایه باعث تبخیر سریع تر اشک می شود.

بعد از آشنایی با لایه های مختلف اشک و عملکرد آنها در چشم متوجه می شویم که اشک نقش های بسیار متفاوتی را در چشم بر عهده دارد و کمبود هر کدام از این لایه ها یا عناصر تشکیل دهنده آن می تواند عوارض و علائمی را برای بیمارایجاد کند.

شیوع بیماری خشکی چشم

شیوع بیماری خشکی چشم در ملت ها و جوامع مختلف حدود 25 تا 40 درصد از جامعه را در گیر می کند. که آمار بسیار بالایی است. شیوع این بیماری در افراد بالای 50 سال تا 70 در صد هم افزایش می یابد و به همین دلیل شایع ترین علت مراجعه بیماران به متخصص چشم، بیماری خشکی چشم و عوارض آن می باشد.

علت ایجاد خشکی چشم چیست؟

خشکی چشم به علل مختلفی رخ می دهد که شایع ترین آن عبارت است از:

استفاده بیش از حد از ابزار دیجیتال

زمانی که فرد با ابزار دیجیتال مانند کامپیوتر، موبایل و کنسول های بازی کار می کند، نسبت به حالت طبیعی کمتر و ناقص تر پلک می زند. همین امر باعث تبخیر بیشتر اشک و افزایش خطر ابتلا به خشکی چشم می شود. این روزها با شیوع ویروس کرونا و افزایش دورکاری، استفاده از ابزار دیجیتال هم بیشتر شده و به همین دلیل خشکی چشم شایع تر شده است.

توضیحات دکتر ماریا شارع پور، فوق تخصص جراحی چشم و جراحی پلاستیک و ترمیمی پلک و صورت در مازندران را در خصوص این مشکل می شنویم:

استفاده از لنزهای طبی و زیبایی

نمی توان به طور دقیق گفت که لنز تا چه حد باعث خشکی چشم می شود اما خشکی چشم باعث می شود که افراد دیگر از لنز استفاده نکنند.

افزایش سن

خشکی چشم در هر سنی اتفاق می افتد اما این مشکل در سنین بالای 50 سال شایع تر است.

یائسگی

زنانی که به دوران یائسگی خود رسیده اند، بیش از مردان هم سن خود با خطر ابتلا به خشکی چشم مواجه هستند.

آب و هوا

آب و هوای خشک و وزش باد در بعضی فصل ها، خطر خشکی چشم را افزایش می دهد.

سیگار و دخانیات

مصرف دخانیات و سیگار علاوه بر خشکی باعث بروز بیماری هایی مانند کاتاراکت (آب مروارید) هم می شود.

مصرف برخی داروها

بعضی از داروها از جمله داروهای دیابت، آنتی هیستامین ها، داروهای ضداسترس و افسردگی و داروهای کنترل فشار خون می توانند باعث بروز خشکی چشم شوند.

مشکلات و عیوب پلک

مشکلاتی ارثی پلک یا مشکلاتی که با گذشت زمان به وجود آمده است و موجب می شود که پلک به خوبی بسته نشود. همین امر باعث خشکی چشم خواهد شد. گاهی مراجعه به غیرمتخصص برای عمل زیبایی بلفاروپلاستی هم باعث بروز این مشکل می شود.

عیوب انکساری چشم

جراحی عیوب انکساری چشم مانند جراحی های لازک و لیزیک باعث بروز خشکی چشم می شود.

ابتلا به برخی بیماری ها

ابتلا به بعضی بیماری ها مانند بیماری دیابت، اختلالات تیروئیدی، لوپوس و … می تواند باعث بروز خشکی چشم شود.

علائم خشکی چشم چیست؟

• خارش بدون علت بیرونی چشم
• سوزش و قرمز شدن بی دلیل چشم
• احساس وجود جسم خارجی در چشم یا وجود شین ریزه
• اشک ریزش ناگهانی از چشم ها
• تاری دید
• حساسیت به نور
• سنگینی و خستگی چشم

روش های تشخیص خشکی چشم

• معاینه با استیک لند یا میز معاینه چشم پزشک
• رنگ آمیزی سطح چشم
• تصویر برداری
• تعیین اسمولاتی چشم

عوارض خشکی چشم چیست؟

همان طور که اشاره کردیم، وجود اشک برای سلامت چشم ها ضروری است. در صورتی که چشم با مشکل خشکی رو به رو شود، عوارض زیر پدید خواهد آمد:

• عفونت چشم ها و بروز مشکلات ناشی از عدم محافظت از چشم ها
• آسیب رسیدن به سطح چشم ها
• کاهش کیفیت زندگی روزمره

روش های درمان خشکی چشم

خشکی چشم مانند بیماری های مزمن دیگر می باشد که به طور کامل درمان نمی شوند ولی می توان آن را به راحتی کنترل کرد تا در زندگی روزمره فرد اثر نامطلوبی نداشته باشد. برای درمان خشکی چشم، باید بیماری های زمینه ای درمان شوند. از میان روش های درمانی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

قطره های روان کننده‌

اگر ساکن مازندران هستید و با مشکل خشکی چشم مواجه شدید، به بهترین متخصص چشم مازندران مراجعه کنید تا قطره مناسبی برای شما تجویز کند. این قطره ها به نام اشک مصنوعی شناخته می شوند و به تولید اشک طبیعی چشم ها کمک می کنند.

استفاده از پلاک های سیلیکونی

در این روش مقدار بسیار کمی پلاک سیلیکونی در پلک بالایی و پایینی قرار داده می شود تا مانع از تخلیه اشک شود. این پلاک های سیلیکونی ممکن است موقت یا دائم باشند. این روش اگر توسط یک متخصص خوب چشم انجام شود، کاملاً بدون درد و بی خطر است.

پلاک های اکریلیک

این پلاک ها مانند پلاک های سیلیکونی در پلک بالایی و پایینی چشم قرار می گیرند و با قرار گرفتن در داخل چشم، به دلیل گرمای بدن، به ژل نرم تبدیل می شوند. عملکرد این پلاک ها مانند پلاک های سیلیکونی است و به درمان خشکی چشم کمک می کند.

پلاک های هیدروژل

نوع جدیدی از پلاک ها برای درمان خشکی، پلاک های هیدروژل هستند که وقتی در مجاری اشک قرار می گیرند به ژل نرم تبدیل می شوند.

جراحی

اگر خشکی چشم شدید باشد و با روش های بالا قابل حل نباشد، متخصص چشم ناچار به جراحی خواهد بود. در جراحی، متخصص چشم بخشی از غدد بزاقی لب پایین را برمی دارد و آن را زیر پوست دور چشم قرار می دهد تا آن ها را جایگزین غدد اشکی نماید.

روش های درمان خانگی خشکی چشم

برخی راه ها و روش ها کمک می کنند تا از خشکی چشم جلوگیری شود. این روش ها عبارتند از:

• نوشیدن آب به میزان کافی: نوشیدن مایعات به خصوص آب و آبمیوه های طبیعی بهترین راه برای حفظ رطوبت و آب بدن است. اگر در آب و هوای خشک یا بسیار گرم یا بسیار سرد زندگی می کنید، نوشیدن مایعات را در برنامه روزانه خود قرار دهید.
• استفاده از عینک آفتابی: استفاده از عینک آفتابی در روزهای آفتابی و برفی باعث کاهش حساسیت چشم ها به نور و کاهش خطر ابتلا به خشکی چشم می شود.
• استفاده از مکمل های مناسب: مصرف مکمل های طبیعی و مناسب یا مکمل های دارویی با تجویز پزشک به کاهش خطر ابتلا به خشکی چشم کمک می کند.
• استفاده از دستگاه بخور: استفاده دستگاه بخور یکی از بهترین روش ها برای افزایش رطوبت خانه به خصوص در مناطقی است که آب و هوای خشکی دارند.

نتیجه گیری

در این مطلب سعی کردیم تا به بررسی کامل مشکل خشکی و علائم و علل آن بپردازیم. در صورتی که هر یک از علائم خشکی چشم را مشاهده کردید، در اسرع وقت به بهترین متخصص چشم مازندران مراجعه کنید تا مشکل به شیوه ای صحیح درمان شود.